Mapa - Tuszyn

Tuszyn – miasto w centralnej Polsce w woj. łódzkim, w pow. łódzkim wschodnim, w gminie Tuszyn, oddalone od południowych granic Łodzi o 15 kilometrów. Położone jest przy autostradzie A1 oraz drodze DK 91. Tuszyn położony jest w dawnej ziemi sieradzkiej.

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1223 roku. W 1260 roku w Tuszynie był Kazimierz I kujawski, który w miejscowości zapisanej w łacińskim dokumencie w formie Tusine potwierdził klasztorowi w Sulejowie własność wsi Straszków.

W 1416 roku Władysław Jagiełło lokował tu miasto królewskie. W datowanym na ten rok dokumencie polecił on staroście pobiedzkiemu Dobkowi Kobyle „de Żary” osadzić na gruntach wsi Tuszyna miasto, które wyjął spod sądów ziemskich i kasztelańskich. W XV wieku było ono miejscem wypadowym dla królewskich polowań w okolicznej puszczy. Trzykrotnie w tym celu do Tuszyna zawitał król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk w 1463, 1472 oraz 19 marca 1492 roku na krótko przed śmiercią. Niemal do końca XV wieku Tuszyn był miastem królewskim leżącym w starostwie piotrkowskim w powiecie piotrkowskim województwa sieradzkiego.

W 1497 roku król Polski Jan I Olbracht przygotowując środki finansowe na wyprawę wojenną przeciw Wołochom pożyczył 3200 złotych od Aukta z Paniewa herbu Godzięba zabezpieczając tę sumę posiadłościami królewskimi w Piotrkowie oraz Tuszynie. Wkrótce Tuszyn traci swój status posiadłości całkowicie królewskiej. W 1504 roku Jan oraz Jerzy Paniewscy herbu Godzięba stają się właścicielami części królewszczyzn oraz największymi posiadaczami w Tuszynie gdzie swoje własności ma także kościół katolicki, a także drobniejsza szlachta oraz zamożniejsi mieszczanie. W XVI wieku majętności tuszyńskie wielokrotnie zmieniają właściciela. W 1508 za zgodą polskiego króla Zygmunta Starego Paniewscy zbywają królewszczyznę wojewodzie poznańskiemu Andrzejowi z Szamotuł, który z kolei za 2000 złotych węgierskich i 200 złotych polskich zbywa ją kasztelanowi poznańskiemu Łukaszowi z Górki. Ten zaś 19 czerwca 1514 roku sprzedaje ją Mikołajowi z Lublina, który po śmierci Andrzeja z Szamotuł zostaje wojewodą poznańskim. Majętności te po raz kolejny zmieniają właściciela i w 1533 roku należą już do kasztelana brzeskokujawskiego Tomasza z Lubrańca.

W XVI wieku w miejscowości rozwijał się przemysł leśny, hodowla pszczół, pasterstwo, młynarstwo. Najważniejszą rolę spełniał wyrób piwa, który stanowił wówczas główne zajęcie ludności. Dużą rolę pełnił również handel. Lustracja podatkowa z 1564 roku wykazała, że miastem zarządzał landwójt, którego zwano wójtem. Ostatni tę funkcję pełnił Maciej Podolski. W okresie tym na terenie miasta było 106 placów targowych, które płaciły podatku po 1 groszu. W miejscowości funkcjonowało także 7 kowali, 13 szewców, 4 krawców, 5 kuśnierzy, 10 piekarzy, 15 piwowarów, 8 kołodziejów, 2 stelmachów oraz 5 rzeźników. Na obrzeżach miasteczka pracowali również rolnicy oraz ogrodnicy. Z 34 łanów roli płacili oni 10 groszy od łanu, a z 98 łanów ogrodów po groszu od łanu co w sumie dawało skarbowi królewskiemu 6 złotych rocznie.

W roku 1655 Tuszyn został całkowicie spalony i splądrowany przez wojska szwedzkie podczas potopu. Miasto wyludniło się i na jakiś czas podupadło, dopiero napływ Żydów w pod koniec XVII wieku nieco poprawił sytuację gospodarczą.